De herfst is spinnentijd! Spinnen - in dit geval kruisspinnen - lenen zich goed voor onderzoek naar evolutionaire aanpassing van dieren aan de stad. Ze zijn goed zichtbaar en zitten min of meer stil (dit is erg praktisch voor onderzoek). Bovendien zijn er aanwijzingen dat stadse spinnen verschillen van hun soortgenoten buiten de stad, in kleur, grootte en de structuur van het web.
Van half september tot eind oktober 2021 sloot CurioUs aan bij het onderzoek van Martine Maan, adjunct hoogleraar bij het onderzoeksinstituut GELIFES (Faculteit Science and Engineering) van de Rijksuniversiteit Groningen. Martine onderzoekt of stadse kruisspinnen verschillen van hun soortgenoten buiten de stad. Door het vele steen en asfalt, en de versnippering van het groen, heeft de stad veel variatie. In de zomer kunnen pleinen en straten flink heet worden, terwijl de parken koel blijven. Daarnaast hebben factoren als kunstlicht, verkeerslawaai en de aanwezigheid van mensen invloed op plant en dier. Doordat steden in het landschap steeds meer ruimte in beslag nemen, is Martine geïnteresseerd of kruisspinnen in de stad verschillen van die op het platteland. In haar onderzoek kijkt ze naar de grootte en kleur van de spinnen, en de structuur van hun web.
CurioUs riep begin september de hulp in van mensen in Noord-Nederland met het verzamelen van de data. In totaal hebben zo’n 140 mensen zich aangemeld voor deze meetactie. De meeste aanmeldingen kwamen uit drie Noordelijke provincies, verspreid over stad en platteland, met enkele aanmeldingen uit de rest van het land. Zo’n 133 kruisspinnen zijn op de foto gezet. De uitkomsten van de meetactie worden nu door de onderzoeker en haar team uitgewerkt. Dit vraagt enige tijd. Zo wordt bijvoorbeeld voor elke waarneming een maat van verstedelijking gemeten, afhankelijk van de locatie. Op basis van de foto’s is al wel de grootte van de kruisspinnen gemeten. Deze resultaten laten zien dat de kruisspinnen flink verschillen in lichaamsgrootte – gemeten van kop tot kont. De meeste spinnen hadden een lengte van 11,5 mm. De kleinste spin was 4 mm, terwijl de grootste bijna 20 mm was. De waarnemingen – foto’s en grootte van de kruisspinnen - zijn zichtbaar gemaakt op de CurioUs-kaart.
Hieronder vind je de opname van het mini-college van RUG-bioloog Martine Maan over de kruissspinnen, ter inspiratie voor de meetactie.
Wist je dat stadse kruisspinnen verschillen van hun soortgenoten buiten de stad? Klimaatverandering en verstedelijking dwingen dieren en planten om zich aan te passen. Boswachter Arjan Postma en prof. Dr. Martine Maan vertellen je er alles over.
CurioUs is een initiatief van Science LinX, Forum Groningen en de Aletta Jacobs School of Public Health. CurioUs organiseert mini-colleges, meetacties en walk-ins waar bezoekers zonder drempel kunnen kijken, informatie op kunnen doen en zelf kunnen experimenteren.
