

Nederland geldt als een van de meest lichtvervuilde landen ter wereld. Met name de Randstad is “getroffen” door de toenemende lichtvervuiling, maar ook in het noorden zijn hotspots te vinden, zoals Erica en de Eemshaven. Daarentegen zijn het Lauwersmeergebied en de Waddeneilanden nog steeds een oase van donkerte, maar hoe lang nog?
We weten dat lichtvervuiling invloed heeft op mensen, dieren en planten. Denk aan de verstoring van bioritme, slaapproblemen of zelfs ziektes en aan verstoorde routes van trekvogels of veranderende bloeiperiodes van planten.
Kunnen we lichtvervuiling een halt toeroepen? Zijn er makkelijk oplossingen te verzinnen en aanpassingen te maken?
Met de meetactie van CurioUs keken we hoe donker óf licht het bij jou in de buurt is. Helaas hadden we in de meetperiode te maken met veel bewolkt weer en is het aantal metingen op twee handen te tellen. Volgend jaar herhalen we deze meetactie om een mooi beeld te geven van de actuele stand van lichtvervuiling in Noord-Nederland. De metingen die zijn gedaan zie je terug in de kaart hieronder.
Beeld: (c) by 4.0 Tammo Jan Dijkema
Met het blote oog: simpelweg door sterren te tellen tijdens een heldere nacht. Hoe meer sterren je kunt zien, hoe minder lichtvervuiling er is, en andersom. We telden deze sterren in twee periodes in februari en maart waarin de maan onder de horizon is. Bekijk in de handleiding hoe je de meting eenvoudig kunt uitvoeren. Mocht je nog vragen hebben dan kun je deze sturen naar meetactie@forum.nl.
Bekijk in deze handleiding hoe je de sterren van Orion kunt tellen. Je kunt deze natuurlijk ook downloaden, printen en meenemen naar de plek waar je je meting wilt doen.
Beeld: (c) Daniel Monk, Kielder Observatory
De nachtelijke duisternis wordt steeds meer bedreigd in dichtbevolkte gebieden. Maar we hebben nog mooie donkere gebieden in Nederland, waar we mensen bewust kunnen maken van het belang van de donkerte.
Zo is het Waddengebied 's nachts nog echt donker, en kun je hier de schoonheid van een heldere sterrennacht bewonderen. De Rijksuniversiteit Groningen en verschillende natuurorganisaties sloegen de handen ineen om het programma Donkerte van de Wadden op te richten, om mensen bewust te maken van het belang van de duisternis, maar ook om de donkerte te meten en zo het probleem van lichtvervuiling in kaart brengen.
Dit kunnen we niet zelf overal meten. Daarom vragen CurioUs en het team van Donkerte de burger om hulp met behulp van deze stertelling, die we jaarlijks willen herhalen. Hiermee hopen we de verschillen te kunnen monitoren, of er verbetering of verslechtering te zien is. Ook kunnen we zo lokaal verschillen zien tussen dorpen en steden, en zelfs verschillen binnen een dorp. Een onderzoek in 2019 door leerlingen van scholenstichting Quadraten liet bijvoorbeeld de verschillen zien tussen Zuidhorn oost en west: een gevolg van het gebruik van verschillende soorten lichtarmaturen.
Donkerte van de Wadden is een initiatief van de Natuur en Milieufederaties Noord-Holland, Friesland en Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer. Dit project (lees de plannen hier) heeft als doel om bewoners en bezoekers de duisternis van het Waddengebied te laten ervaren en bewust te worden van het belang van de duisternis, bijvoorbeeld met de Nacht van het Wad. Maar de telactie beperkt zich niet tot de Wadden, immers de duisternis is van ons allemaal en is overal van belang. Met deze meetactie hopen we iedereen bewust te maken van de urgentie om de donkerte te beschermen. Misschien kijk je hierdoor ook wat vaker naar de sterrenhemel, en kun je straks zelf de sterrenbeelden aanwijzen!
Op 24 januari doken Govert Schilling en Dr. Roelof Hut in de wereld van de steeds lichter wordende nacht.